Gazze’de ateşkes görüşmelerinden sonuç çıkmadı, ABD müzakerelerin ‘yapıcı ilerlediğinde’ ısrarcı

Gazze’de ateşkes için gözlerin çevrildiği Mısır’ın başkenti Kahire’deki müzakerelerden Pazar günü de sonuç çıkmadı.

Reuters haber ajansının Mısırlı kaynaklara dayandırdığı haberine göre, arabulucuların sunduğu anlaşma maddeleri ve karşılıklı tavizlere, ne Hamas ne de İsrail yeşil ışık yaktı.

Yaklaşık 10 aydır süren savaşın sona ermesi adına devam eden müzakerelere ABD yönetimi de destek veriyordu.

Mısır’dan gelen haberlere rağmen ABD’li kaynaklar görüşmelerin “yapıcı şekilde” devam ettiğini, “nihai ve uygulanabilir bir anlaşma” doğrultusunda sürdürüldüğünü dile getirdi.

İsmi açıklanmayan bir ABD yetkilisi, anlaşma sağlanamayan konular ve ayrıntılar üzerinde gelecek günlerde de çalışmaların süreceğini söyledi ve müzakereci tarafların Kahire’den ayrılmayacağını kaydetti.

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da bir basın toplantısı düzenleyerek, Washington’ın Kahire’de bir anlaşmanın ortaya çıkması için “büyük bir gayretle çalışmaya devam ettiğini” söyledi.

Aylardır süren görüşmeler, 40 binden fazla kişinin İsrail saldırılarında öldürüldüğü ve yerleşim yerlerinin büyük oranda yıkıldığı Gazze’deki insani krizin kontrol altına alınması için hayati önemde.

Öte yandan İsrail’de de 7 Ekim’de Hamas’ın rehin aldığı İsraillilerin geri getirilmesine dönük bekleyiş, müzakerelere ilişkin beklentileri canlı tutuyor.

Ancak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile ülke yönetiminde etki sahibi askeri ve siyasi figürler arasında, müzakerelerde ne kadar esnek davranılabileceği konusunda büyük fikir ayrılıkları var.

Netanyahu, şu anda hem müttefiki ABD hem de kendi güvenlik yetkilileri ve savunma bakanı tarafından, daha esnek olması ve bir anlaşmaya varması için büyük baskı altında.

Netanyahu’nun ABD Başkanı Joe Biden ile yakın zamanda yaptığı bir telefon görüşmesine dair sızdırılan raporlara göre Biden, İsrailli lidere “saçmalamayı bırakmasını” söylemişti. Bu da Netanyahu’nun bir anlaşma istemediğine işaret ediyordu.

İsrail medyasına sızan bilgiler, Netanyahu ile kendi müzakerecileri ve savunma yetkilileri arasındaki uçurumun giderek derinleştiğini gösteriyor.

Müzakerelerin kilit konularında uzlaşma yok

Müzakerelerin kilit noktalarından biri, İsrail güçlerinin Gazze’nin Mısır sınırı boyunca uzanan ve Philadelphi Koridoru olarak bilinen toprak şeridinden çekilip çekilmeyeceği.

Müzakerelerde bu koridorda yönetimin kimde olacağıyla ilgili arabulucuların birkaç farklı önerisi ortaya atıldı ancak Mısırlı kaynaklara göre hiçbir alternatif üzerinde mutabık kalınamadı.

Geçtiğimiz hafta sızan belgeler, İsrailli müzakerecilerin bunun bir “anlaşma bozucu” olduğuna inandıklarını gösterse de, Netanyahu İsrail’in güvenlik ihtiyaçlarını gerekçe göstererek askeri varlığını orada tutmayı “kırmızı çizgisi” olarak görüyor.

İsrail’in uzlaşmaya yanaşmadığı başlıklardan birisi de, Hamas’ın serbest bırakılmasını istediği tutuklularla ilgiliydi. İsrail bazı Filistinli tutukluların, serbest bırakılınca Gazze’yi terk etmelerini şart koştu.

Hamas’ın pozisyonu

Hamas’ın üst düzey isimlerinden Hüsam Badran Cuma günü BBC’ye verdiği demeçte, İsrail güçlerinin çekilmesinden daha azını kabul etmeyeceklerini; Netanyahu’nun aldığı tutumla, bir anlaşma istemediğini, ancak “zaman kazanmak için boş müzakere turlarıyla manipülasyon yaptığını” gösterdiğini söyledi.

Hamas’ın da 10 aydan fazla süren bombardıman ve yerinden edilmenin ardından, 7 Ekim saldırılarından Gazze’nin ya da Filistinlilerin ne kazandığı konusunda zor sorularla karşı karşıya olduğu düşünülüyor.

Grup için esir takası konusunda verilecek tavizler, İsrail ordusunun Gazze’de kalmaya devam etmesini ve kuzeye geçişlerde kontrol noktaları kurulmasını kabul etmekten daha kolay görülüyor.

Mısır’ın da Gazze ile sınırın diğer tarafında Filistinlilerin sorumlu olmadığı herhangi bir anlaşmayı reddettiği anlaşılıyor.

Hamas Kahire’deki müzakere turuna resmen katılmadı ve pek çok kişi Sinvar’ın önceliğinin Gazze Savaşı’nı devam ettirerek bölgesel bir çatışmayı ateşlemek olduğuna inanıyor.

Bu da İsrail üzerinde büyük bir baskı yaratacak ve başbakanı savaşı sona erdirmek için daha fazla taviz vermeye zorlayacak.

İran ve Hizbullah’ın tehditleriyle daha büyük bir tırmanma riski, Washington’un bir anlaşma için bastırmasının nedenlerinden biri. ABD’de başkanlık seçimlerine iki buçuk ay kaldı ve Başkan Biden yönetimi Gazze’de bir ateşkes ile bölgenin sakinleşeceğine inanıyor.

Netanyahu ne planlıyor?

Siyasi yorumcu Dana Weiss, İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın da İsrail’in geçici de olsa bir ateşkes anlaşması yoluna gitmemesi halinde gerilimi tırmandıracağı kanısında olduğunu söylüyor ve ekliyor.

“Başbakan için ise durum tam tersi. ‘Hayır, şimdi Sinvar’a boyun eğersek Hizbullah ve İran bizim zayıf olduğumuzu görür. Savaşı önlemek için Hamas’la olan işi bitirmeliyiz’ diye düşünüyor.”

Ancak Weiss, Netanyahu’nun müzakereleri geciktirmek için iç politikada açısından da nedenleri olduğunu söylüyor. Bunladan biri, kamuoyu yoklamalarında yeniden yükselişe geçmesi.

Son zamanlarda yapılan bazı anketler, hem sağcı partisi Likud hem de Netanyahu’nun oy oranının arttığını ve üst sıraya yerleştiğini gösteriyor. Bu sonuçlar birkaç ay önce düşünülemezdi.

Müzakerelerde zaman daralıyor; hem Gazze halkı için, hem İsrailli rehineler için ve hem de tüm bölge için.